گوشه شهنشاه؛ میراثی در حصار فراموشی

نشان نیوز/زهرا سلگی؛ روستای گوشه شهنشاه، واقع در ۱۵ کیلومتری غرب شهر خرم‌آباد، یکی از نقاط ارزشمند و کمتر شناخته‌شده استان لرستان است که به دلیل دارا بودن آثار تاریخی و طبیعی متعدد، اهمیت ویژه‌ای در میراث فرهنگی کشور دارد. این روستا دارای بناهایی همچون آرامگاه شجاع‌الدین خورشید، کاروانسرای تاریخی متعلق به دوره صفویه و گورستانی با سنگ‌قبرهای کهن است که همه از جلوه‌های تاریخی این منطقه به شمار می‌روند. علاوه بر این، باغ‌های انار گسترده و درختان کهنسال زربین، سرو و گونه‌های دیگر، چشم‌اندازی طبیعی و بکر ایجاد کرده‌اند که همراه با ارتفاع حدود ۱۴۰۰ متر از سطح دریا و آب و هوای مطبوع در فصول بهار و تابستان، موقعیت مناسبی برای توسعه گردشگری روستایی فراهم آورده است.

از جمله شاخص‌ترین جاذبه‌های طبیعی این روستا، درخت زربین با قدمتی بیش از هفت قرن است که به عنوان نگهبان خاموش زمان، خاطرات و تاریخ منطقه را در دل خود حفظ کرده است. این درخت نه تنها نمادی از پایداری طبیعت است، بلکه از منظر فرهنگی نیز اهمیت فراوانی دارد و توجه به حفظ آن، ضرورتی غیرقابل انکار است.

با وجود این ظرفیت‌ها، متأسفانه کمبود آموزش و آگاهی در میان اهالی محلی نسبت به اهمیت حفاظت از این میراث تاریخی و طبیعی، تهدیدی جدی برای بقای آن‌ها به شمار می‌آید. نیاز است که با برنامه‌ریزی‌های دقیق و مشارکت سازمان‌های دولتی و غیردولتی، آموزش‌های لازم به مردم منطقه داده شود تا در مراقبت و نگهداری این آثار و طبیعت ارزشمند نقش فعال‌تری ایفا کنند.

همچنین ثبت ملی روستا و آثار تاریخی آن گامی مثبت در جهت حفظ و معرفی این میراث فرهنگی است، اما برای اثرگذاری بیشتر باید زیرساخت‌های گردشگری و اطلاع‌رسانی به شکلی اصولی توسعه یابد. فراهم کردن امکانات رفاهی، ایجاد مسیرهای دسترسی مناسب و طراحی بسته‌های گردشگری فرهنگی-طبیعی می‌تواند ضمن جذب گردشگران داخلی و خارجی، زمینه اشتغال و درآمدزایی برای ساکنان محلی را نیز فراهم سازد.

نقد اصلی که به وضعیت کنونی وارد است، عدم برنامه‌ریزی جامع و پایدار برای مدیریت این میراث بدون در نظر گرفتن نگرش‌های اکولوژیکی و فرهنگی، ممکن است توسعه بدون کنترل منجر به تخریب منابع طبیعی و از بین رفتن ارزش‌های تاریخی شود. بنابراین، تاکید بر مدیریت یکپارچه و مشارکتی ضروری است.

در نهایت پیشنهاد می‌شود که پژوهش‌های میدانی و مستندسازی دقیق‌تری درباره آثار تاریخی و طبیعی انجام شود، با همکاری دانشگاه‌ها و پژوهشگران، و نتایج آن به اطلاع عموم و مسئولان رسانده شود. همچنین آموزش‌های فرهنگی و محیط زیستی برای اهالی روستا، ایجاد کارگاه‌های تخصصی مرمت و حفاظت از آثار و طبیعت، و برنامه‌های تشویقی برای مشارکت مردمی از دیگر راهکارهای اساسی در این مسیر است.

روستای گوشه شهنشاه با برخورداری از پیشینه تاریخی غنی و طبیعتی چشم‌نواز، فرصتی طلایی برای حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی لرستان است که نیازمند توجه، برنامه‌ریزی و حمایت همه‌جانبه می‌باشد. این روستا می‌تواند الگویی موفق برای حفظ و معرفی آثار تاریخی و طبیعت بکر در کشور باشد اگر با جدیت و مسئولیت‌پذیری به آن پرداخته شود.