انتخابات ۱۴۰۳؛ مشارکت شکننده در لرستان، بازتاب بی‌اعتمادی در مقیاس ملی

نشان نیوز/ زهرا سلگی ؛در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳، در حالی که مشارکت ملی به حدود ۴۰ درصد محدود شد، استان لرستان نیز با کاهش جدی مشارکت و جهت‌گیری معنادار آرا، به یکی از نقاط قابل‌تحلیل این رویداد بدل شد. لرستان که همواره یکی از استان‌های پیش‌رو در مشارکت سیاسی بود، این بار پیام متفاوتی به صندوق‌های رأی فرستاد؛ پیامی که در متن آن، نشانه‌هایی از خستگی، اعتراض خاموش و انتخابی تاکتیکی نهفته است. این انتخابات، بازتابی از تعلیق سیاسی در سطح ملی و چرخش معنادار در رفتار انتخاباتی لرستان بود.

انتخابات ۱۴۰۳؛ آزمون مشروعیت یا تاکتیک بقا؟

در حالی که دولت سیزدهم هنوز نتوانسته بود از گردنه بحران اقتصادی، تورم، و نارضایتی‌های مزمن عبور کند، سقوط ناگهانی هلیکوپتر حامل رئیس‌جمهور و برگزاری انتخابات زودهنگام، فرصت یا شاید ضرورتی برای بازآرایی ساختار قدرت بود. اگرچه مشارکت نسبت به سال ۱۴۰۰ کمی افزایش یافت، اما همچنان پایین‌ترین میزان در تاریخ انتخابات ریاست‌جمهوری پس از انقلاب به شمار می‌رود.

پیروزی پزشکیان؛ حاصل ائتلاف خاموش یا تکرار تاکتیک نجات؟

مسعود پزشکیان با برچسب اصلاح‌طلبیِ معتدل و مواضعی نسبی‌گرایانه، توانست در غیاب چهره‌های کاریزماتیک و با اتکا به بدنه اجتماعی خسته از تکرار اصولگرایی، رأی اکثریت نسبی را به دست آورد. اما آنچه پیروزی او را قابل تأمل می‌سازد، نه درصد آرا، بلکه حجم قابل توجه آراء باطله و مشارکت نازل در مناطق شهری است.

لرستان؛ رأیی در اعتراض به وضع موجود

در استان لرستان که همواره یکی از پایگاه‌های مهم مشارکت در دهه‌های گذشته محسوب می‌شد، آرای پزشکیان با اختلاف نسبتاً قابل‌توجهی از جلیلی پیشی گرفت. این در حالی است که مشارکت در استان به حدود ۳۵٪ رسیده بود. ترکیب رأی استان را می‌توان نوعی «نه‌گفتن خاموش» به وضعیت اقتصادی، بیکاری، و بی‌توجهی به خواسته‌های قومیتی و توسعه‌ای دانست.

در لرستان، رأی به پزشکیان نه الزاماً نشانه حمایت از گفتمان اصلاح‌طلبی بود، بلکه بیشتر واکنشی به احساس بی‌عدالتی اجتماعی و ناکارآمدی ساختاری تلقی می‌شد؛ درست مشابه رأی به روحانی در سال ۹۲ و خاتمی در ۷۶.

پیامدها و چشم‌انداز پیش‌رو

دولت جدید با سرمایه اجتماعی ضعیف، مجلسی ناهمسو، و انتظارات بالا از سوی طبقه متوسط و اقشار فرودست روبه‌روست. از سوی دیگر، انتخاباتی با مشارکت پایین، پیام روشنی برای حاکمیت دارد؛مشروعیت سیاسی دیگر در چارچوب رأی‌گیری صرف قابل احیا نیست. گفتمان غالب در جامعه، نیازمند بازسازی عمیق اعتماد عمومی و اصلاح ساختارهای ناکارآمد است.

از این روی انتخابات ۱۴۰۳ را می‌توان نه نقطه عطف، بلکه نقطه تعلیق سیاست در ایران دانست. مردم با رأی‌ندادن یا انتخاب حداقلی، حرف‌های ناگفته خود را فریاد زدند؛ حال این بر عهده حاکمیت و دولت جدید است که این صداها را بشنود و پاسخ دهد. لرستان و دیگر استان‌هایی که همواره در صف نخست حضور سیاسی بودند، این بار نیز پیامی روشن دادند: اگر شنیده نشوند، شاید برای همیشه سکوت کنند.